ชวนให้คิด…ชีวิตจะมีค่า

โดย นายปรีดา ทุมเทียง
(หัวหน้าการประถมศึกษา อ.เมือง จ.ขอนแก่น
คณะกรรมการข้าราชการครู (ก.ค.)
ที่ปรึกษาพิเศษ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ)

“เราพูดอยู่เสมอถึงคำว่าสติ-ปัญญา เราใช้ปัญญาอยู่เสมอก็จริง แต่สตินั้นแท้จริงแล้วเรานำออกมาใช้น้อยนักทั้งที่สตินั้นมีคุณค่าแก่ชีวิต มีคุณค่าอย่างเหลือที่จะประมาณได้”

เป็นคำกล่าวของพระเดชพระคุณ พระราชสุทธิญาณมงคล ผู้นำทางวิญญาณ ผู้เปี่ยมด้วยปณิธานอันมั่นคง ในการพัฒนาคนให้สูงด้วยคุณธรรม ผมอยากจะให้ผู้คนในสังคมได้ตระหนักถึงคุณค่าของสิ่งที่มีอยู่แล้วในสังคม ซึ่งถ้าคนส่วนมากในสังคมมีความตระหนัก มีจิตสำนึกอย่างแท้จริงแล้วการพัฒนาสังคม ความร่มเย็นเป็นสุข การวัฒนาถาวร การพัฒนาอย่างยั่งยืนจะบังเกิดขึ้น เพราะสังคมเป็นผลผลิตจากคน และคนต่างก็เป็นผลผลิตของสังคม ทั้งสองเป็นปัจยาการต่อกันอย่างแยกไม่ออก

ด้วยจิตสำนึกในตัวผมเอง ในฐานะที่เป็นผู้นำระดับหนึ่งทางการศึกษา ได้มองเห็นแนวทางในการพัฒนาอย่างยั่งยืน บุคลากรทางการศึกษาครู-อาจารย์จำเป็นจะต้องได้รับการพัฒนาให้มองเห็นแนวทางร่วมกันจึงจะส่งผลต่อการพัฒนาเด็กและเยาวชนในความรับผิดชอบได้อย่างมีประสิทธิภาพ โครงการแสงธรรมนำชีวิต ด้วยความเมตตากรุณาจากศูนย์ปฏิบัติธรรมเวฬุวัน อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น ได้ให้โอกาสแก่ครู-อาจารย์ฝึกปฏิบัติธรรมมาถึงปัจจุบัน รวม ๓ รุ่น สังเกตใด้ว่าครู-อาจารย์ที่ผ่านการปฏิบัติธรรมจะเป็นประทีปนำทางเพิ่มจำนวนมากขึ้น อันจะส่งผลต่อการเผยแผ่แนวทางที่จะเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาจิตใจในเด็กและเยาวชน ตลอดจนประชาชนทั่วไปอย่างกว้างขวางยิ่งขึ้น ทุกชีวิตต่างก็ต้องการความสุข ความสำเร็จด้วยกันทั้งนั้น พื้นฐานแห่งความสำเร็จจะต้องมีพื้นฐานร่วม ๓ ประการคือ

• มีเจตคติทางบวก
• มีเป้าหมาย
• มีแรงจูงใจในตนเอง

ซึ่งเงื่อนไขทางจิตใจมีผลกระทบต่อวิถีทางที่เรากระทำและคนเรานั้นจะตกเป็นเหยื่อของความคิดที่ถูกจัดกรอบได้ง่ายมาก ที่สำคัญคือ คนเราสามารถทำลายเพดานแห่งการจำกัดตัวเองลงได้จริง จาการสำรวจเมื่อเร็วๆนี้ มีสถิติเปิดเผยให้เห็นว่า

• ประชากรร่ำรวยเหลือล้น ๓%
• ประชากรอยู่อย่างสบาย ๑๐%
• ประชากรตรากตรำลำลากหาเลี้ยงชีวิต ๖๐%
• ประชากรต้องการความช่วยเหลือเพื่ออยู่รอด ๒๗%

ขั้นยอดสุด ๓% นั้น ดำรงชีวิตอย่างมีเป้าหมายที่เขียนไว้ชัดเจน กลุ่ม ๑๐% มีเป้าหมายอยู่บางอย่างในใจส่วนนอกนั้นแทบไม่มีเป้าหมายอะไรเลย และความมุ่งมั่นจุดเดียวเพื่อสู่เป้าหมายแห่งความสำเร็จน้ำ “สมาธิ” เป็นสิ่งสำคัญยิ่งที่จะนำไปสู่ความสำเร็จอย่างคาดไม่ถึง

สืบเนื่องเพราะ “ศีล สมาธิ ปัญญา” เป็นปัจยาการต่อกัน โดยเริ่มจากศีล จะเกิดสมาธิ และจะเกิดปัญญาในที่สุดและศีล สมาธิ ปัญญา จะบังเกิดขึ้นได้อย่างแท้จริงนั้นก็เนื่องจากการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน อันเป็นแนวทางพัฒนาจิตอย่างได้ผลยิ่ง พระพุทธศาสนานี้แยกออกเป็นฝ่ายปริยัติ ฝ่ายปฏิบัติ ฝ่ายปฏิเวธ หรือความรู้แจ้งแทงตลอดหลวงพ่อพระราชสุทธิญาณมงคล (จรัญ ฐิตธมฺโม) เปรียบเทียบอย่างน่าฟังไว้ว่า เหมือนกับต้นไม้ใหญ่ซึ่งประกอบด้วย ราก ลำต้น กิ่ง ใน และผล อันรากของต้นไม้นั้นก็ได้แก่ปริยัติ อันลำต้นของต้นไม้ได้แก่ปฏิบัติ ผลของต้นไม้ได้แต่ปฏิเวธ เรามีชีวิตอยู่ใต้ร่มพระพุทธศาสนา จะต้องรู้และเข้าใจเพื่อที่จะได้ช่วยกันรักษาทั้งที่เป็นส่วนรากคือ ปริยัติ ทั้งที่เป็นส่วนลำต้นคือ ปฏิบัติ และส่วนที่จะได้บริโภคผลของลำต้นอันเป็น ปฏิเวธ ตลอดไป เพื่อความสุข ความเจริญของชีวิต

ตัวของผมมีความมุ่งหวังว่า การปฏิบัติธรรมอันเป็นการพัฒนาจิตใจนั้น ครู-อาจารย์มีโอกาสมากที่สุดที่จะเผยแผ่ธรรมะไปสู่เด็กและเยาวชน เพราะครู-อาจารย์มีภาระดูแลรับผิดชอบโดยตรงต่อการพัฒนาคน โดยการใช้การศึกษาเป็นเครื่องมือสำคัญ ด้านการศึกษา ใช้แนวทางการปฏิบัติธรรมเพื่อพัฒนาจิตใจของเด็กและเยาวชนแล้วการให้การศึกษาก็จะบรรลุผลอย่างสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น “กิเลส ตัณหาในใจของคนเรา ความชั่วในจิตใจของคนเรา เครื่องเศร้าหมองในจิตใจของคนเรานั้นไม่ใช่ว่าจะหมดไป โดยคิดว่าจะปล่อยวาง จะเอาไปโยนทิ้ง ไปทุบทิ้ง ไปทำลายทิ้ง เหมือนอย่างสิ่งของไม่ได้ เพราะเป็นภาวะในจิตใจไม่ใช่วัตถุ การจะปล่อย การจะวางได้ ต้องอาศัยศีล สมาธิ ปัญญา และต้องรู้จักปล่อย รู้จักวาง รู้จักยึด ไปตามลำดับ”

คำกล่าวจากผู้นำทางวิญญาณ ผู้มุ่งมั่นปฏิบัติธรรมเพื่อพัฒนาจิตใจ หลวงพ่อพระราชสุทธิญาณมงคล น่าที่จะนำไปปฏิบัติในหมู่ครู-อาจารย์ ซึ่งมีผู้กล่าวว่า “ครูคือผู้ยกระดับวิญญาณของมนุษย์” อย่างแท้จริง เพื่อส่งผลต่อการพัฒนาการศึกษาได้อย่างสมบูรณ์